İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Başkan Yardımcısı ve Bilim Komisyonu Başkanı Dr. Çınla Nişli Kaya, son günlerde yaşanan menenjit vakalarına dikkat çekerek meningokok aşısının çocukluk dönemi aşı takvimine eklenmesi gerektiğini vurguladı.
Aşılanmanın Önemi Bir Kez Daha Ortaya Çıktı
Dr. Kaya, meningokok enfeksiyonları nedeniyle yaşanan can kayıplarının toplumda büyük üzüntü yarattığını belirterek, “Yaşadığımız acı vakalar, aşının hayati önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde görev yapan bizler, aşılama gücünün farkındayız ve bu konuda bilgilendirmeye, uygulamaya devam edeceğiz” dedi.
Meningokok Enfeksiyonu: Hızlı Seyreden ve Ölümcül Bir Tehdit
Meningokok hastalığının meninksleri ve/veya kan dolaşımını etkileyerek çok hızlı ilerleyebilen, yüksek ölüm oranına sahip bir enfeksiyon olduğunu ifade eden Dr. Kaya, “Bu hastalık erken tanı ve tedaviye rağmen vakaların %8–15’inde ölümle sonuçlanabiliyor. Tedavi edilmediğinde ise mortalite oranı %50’ye kadar çıkabiliyor. Ayrıca sağ kalan bireylerde işitme kaybı, uzuv kaybı, nörolojik sekeller gibi kalıcı komplikasyonlar da görülüyor” açıklamasında bulundu.
Ülkemizde Kullanılan Meningokok Aşıları
Dr. Kaya, Türkiye’de kullanılan meningokok aşılarını şu şekilde özetledi:
- MenACWY konjuge aşıları: A, C, W ve Y serogrup polisakkaritlerinin toksoid taşıyıcı proteinlere bağlanması ile elde edilen aşılar.
- MenB protein bazlı aşıları: Grup B yüzey proteinlerini içeren rekombinant aşılar.
Her iki aşı türü de kas içi (intramüsküler) yolla uygulanıyor.
Aşı Takviminde Yer Almıyor, Erişim Zor ve Maliyetli
Türkiye’de meningokok aşılarının çocukluk dönemi aşı takviminde yer almadığını hatırlatan Dr. Kaya, “Şu anda bu aşılar yalnızca belirli risk gruplarına önerilmekte: komplaman eksikliği olanlar, dalak alınması gereken bireyler, laboratuvar çalışanları, Hac ve Umre seyahatçileri gibi özel gruplar. Ancak toplum genelinde yaygın bağışıklık sağlanması için bu yeterli değil” dedi.
Ayrıca bebeklik döneminde yapılmayan aşıların ergenlikte de önerildiğini vurgulayan Dr. Kaya, “Ancak bu aşılar şu anda ‘özel aşı’ kapsamında uygulanmakta ve oldukça yüksek maliyetlidir. En az iki farklı aşı grubundan toplamda 5 doz yapılması gerektiği düşünüldüğünde bu, aileler için ciddi bir ekonomik yük anlamına geliyor” şeklinde konuştu.
Dr. Kaya, Sağlık Bakanlığı’na çağrıda bulunarak şu ifadeleri kullandı:
“Yaşadığımız kayıplar ve hastalığın taşıdığı ciddi riskler, meningokok aşılarının bir an önce ulusal aşı takvimine dahil edilmesini zorunlu kılmaktadır. Her çocuğun ve her ailenin bu koruyucu sağlık hizmetine eşit şekilde ulaşabilmesi için meningokok aşısı, kamu tarafından karşılanmalı ve aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz olarak sunulmalıdır.”
Meningokok aşı takvimi şu şekilde:
| Aşı Türü | Kapsanan Serogrup(lar) | Örnek Aşılar | Uygulama Yaşı (yaklaşık) | Doz Şeması | Temel Endikasyonlar |
| MenACWY konjuge | A, C, W, Y | Nimenrix (TT), Menveo (CRM), Menactra (d), MenQuadfi (CRM) | 6 hafta–55 yaş arası | • Bebekler: markaya göre 2–4 doz (örn. Nimenrix: 6 hafta–<6 ay 2+ rapel <12 ay); >6 ay tek doz • Çocuk/ergen: tek doz + ergen rapeli (16 yaş) • Erişkin risk grubu: 1 doz + periyodik rapel 3–5 yıl | • Ergenlik (11–12 yaş, rapel 16 yaş) • Risk grupları (komplement eksikliği, aspleni, laboratuvar, Hac-Umre) • Salgın/çıkanlarda ek doz |
| MenB protein | B | Bexsero | 2 ay–50 yaş arası | • Bexsero: bebeklerde 2 doz (2, 4, 6 ay + rapel 12–23 ay) • 2–10 yaş 2 doz aralıklı • ≥11 yaş 2 doz (1 ay aralıklı) | • Ergen ve genç erişkinlerde (16–23 yaş) “ortak karar” • Yüksek risk (komplement, aspleni, salgın, laboratuvar) |
HEPATİT B AŞISINDA GÜNCELLEME
Aşı Takviminde Yeni Dönem Başlıyor
Dr. Çınla Nişli Kaya, çocukluk çağı aşı takviminde 1 Mayıs 2025 itibarıyla uygulanacak önemli bir değişikliği de kamuoyuyla paylaştı. Yeni düzenleme ile birlikte Hepatit B antijeni içeren kombinasyon aşıları tercih edilecek.
Önceki Uygulama: Pentaxim ve Ayrı HBV Aşıları
Dr. Kaya, önceki uygulamada bebeklere 2., 4. ve 6. aylarda Pentaxim aşısı yapıldığını, bu aşının difteri, tetanoz, aselüler boğmaca, inaktive polio virüsü (IPV) ve Haemophilus influenzae tip b (Hib) antijenlerini içerdiğini hatırlattı. Hepatit B (HBV) aşısı ise doğumda, 1. ve 6. aylarda tek başına uygulanıyordu.
Yeni Uygulama: Hexaxim ile Geniş Kapsamlı Koruma
Yeni düzenlemeyle birlikte, 1 Mayıs 2025 tarihinden itibaren 2., 4. ve 6. aylarda Hexaxim (DTPa‑Hib‑IPV‑HBV) aşısı uygulanacak. Böylece Hepatit B antijeni de bu kombinasyon aşısı içinde verilmiş olacak. Ayrıca doğumda yapılan ilk dozun ardından, 18. ayda da Hexaxim rapel dozu uygulanacak.
“Bu değişiklikle birlikte çocuklarımız aynı zamanda Hepatit B’ye karşı daha erken ve kapsamlı bir korumaya sahip olacak,” diyen Dr. Kaya, aşının güvenilirliğine de dikkat çekti.
Hexaxim Güvenli ve Etkili Bir Seçenek
Dr. Kaya, Hexaxim’in Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından onaylı, uzun dönemli veri birikimine sahip bir aşı olduğunu belirtti. Aşının yan etki profili ve bağışıklık düzeyinin Pentaxim’den farklı olmadığını vurgulayan Kaya, “Hexaxim, sadece ilave Hepatit B koruması sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda uygulama kolaylığı ve ebeveynlere ek doz takibi yükünün azalması açısından da önemli avantajlar sunuyor” dedi.
Fazladan Uygulanan Dozlar Sorun Yaratmıyor
Bazı çocuklara fazladan Hepatit B aşısı yapılmış olabileceğine dair endişeleri de değerlendiren Dr. Kaya, bu durumun bilimsel açıdan bir sorun teşkil etmediğini belirtti:
“Aşının fazla uygulanması, güvenlik veya etkililik açısından olumsuzluk yaratmaz. Çocuklarımızın daha iyi korunması adına atılmış bu adımı destekliyoruz.”
Yeni aşı takvimi şu şekilde:
| Yaş | Önceki Aşı | Yeni Aşı |
| 0 Ay | Hepatit B | Hepatit B |
| 1 Ay | Hepatit B | Yok |
| 2 Ay | Pentaxim (DTPa-Hib-IPV) | Hexaxim (DTPa-Hib-IPV-HBV) |
| 4 Ay | Pentaxim (DTPa-Hib-IPV) | Hexaxim (DTPa-Hib-IPV-HBV) |
| 6 Ay | Pentaxim (DTPa-Hib-IPV) + Hepatit B | Hexaxim (DTPa-Hib-IPV-HBV) |
| 18 Ay | Pentaxim (DTPa-Hib-IPV) | Hexaxim (DTPa-Hib-IPV-HPV) |
